Ruchy oczu i ich rola w nauce szkolnej

Ruchy oczu i ich rola w nauce szkolnej.

Ocena ruchów oczu to jedno z podstawowych badań wykonywanych w gabinetach okulistów, optometrystów czy ortoptystów. Mają szczególne znaczenie w przypadku diagnostyki zeza. Jednak ruchy oczu odbiegające od normy – mogą wpływać na naukę dziecka, a także na jego codzienne funkcjonowanie, postawę, nawyki. Sprawdź jakie mogą być nieprawidłowości i jak sobie w nimi radzić.

Nasze oczy mogą wykonywać różnego rodzaju ruchy. Uogólnimy je do trzech grup: ruchów śledzących, ruchów sakkadowych oraz ruchów wergencyjnych. Wszystkie współodpowiadają za sprawny proces widzenia, a co za tym idzie nauki: czytania, pisania; a także za aktywność fizyczną i koordynację całego ciała. Poniżej przedstawiam rodzaje ruchów oczu oraz ich funkcje istotne dla dziecka.

Ruchy śledzące.

Podczas wykonywania ruchów śledzących gałki oczne dzięki skupieniu wzroku na jakimś poruszającym się przedmiocie, mogą się synchronicznie przesuwać śledząc dany przedmiot. Ruchy te ocenia się poprzez tzw. wodzenie za przedmiotem w 9 kierunkach – prawo, lewo, góra, dół oraz po ukosie. Ruch powinien być płynny, dokładny, nieprzerwany. To proste badanie może wykazać nieprawidłowości takie jak:

• Niepłynny, przerywany ruch.
• Trudność w skupieniu wzroku.
• Nadczynność lub niedoczynność mięśnia.
• Trudności z odwodzeniem lub przywodzeniem oka.
• Sterowanie głową zamiast oczami.

Ruchy śledzące są ważne dla czytania i pisania – zarówno blisko (w zeszycie, książce) jak i daleko (np. na tablicy), a także dla ruchu – sprawne śledzenie pozwala nam m.in. na złapanie lecącej piłki.

Ruchy sakkadowe.

To ruchy, w których oczy „przeskakują” z jednego przedmiotu na drugi. Mogą to być ruchy na boki, jak i w dali i bliży – we wszystkich kierunkach i na różnych płaszczyznach. Ruchy te powinny być celne i szybkie. Nieprawidłowości podczas ich wykonywania to m.in.:

• zbyt wolny ruch z elementami „śledzenia”
• Niecelne spojrzenia – zbyt blisko lub zbyt daleko obiektu.
• Trudność w utrzymaniu krótkiej fiksacji na przedmiocie.
• Szybkie zmęczenie wzroku.

Ruchy sakkadowe są ważne podczas nauki, na przykład w kontekście przerzucania wzroku z zeszytu na tablicę, podczas przepisywania tekstu, podczas rozglądania się – pozwalają na szybkie „skanowanie” otoczenia co może też wpływać na emocjonalne poczucie bezpieczeństwa u dziecka.

Ruchy wergencyjne.

To w dużym uogólnieniu ruchy gałek ocznych „do środka” i „na zewnątrz” - mogące przypominać zeza choć nim nie są. Ruchy te polegają na ruchu zbieżnym (do nosa) podczas patrzenia blisko oraz ruchu delikatnie rozbieżnym podczas patrzenia daleko. Te ruchy – zwłaszcza ruch zbieżny często bywają zaburzone, zwłaszcza u dzieci z zezem rozbieżnym. Ten ruch – zwany ruchem konwergencyjnym, inaczej konwergencją, opisaliśmy w innym artykule:

https://fundacjadroko.pl/konwergencja-i-jej-zaburzenia-u-dzieci/

Problemy z ruchomością gałek ocznych można z powodzeniem wyprowadzać, stosując ćwiczenia zalecone przez optometrystę lub ortoptystę. Prawidłowe ruchy oczu są jedną z podstaw prawidłowego i komfortowego widzenia, zwłaszcza u dzieci, które rozpoczęły naukę szkolną i ich praca wzrokowa jest zdecydowanie większa niż w wieku przedszkolnym. Jeżeli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć problem związany z ruchami oczu, dowiedz się u swojego specjalisty w jaki sposób można ćwiczyć w domu lub w gabinecie.

Anna Grabas

Ortoptystka